Cumhuriyetçiler ve Demokratlar

Cumhuriyetçiler ve Demokratlar

Dr. Osman ARSLAN

Cumhur ve Millet ittifak blokları belirginleşti. İki ittifak grubunda da muhafazakar, milliyetçi, solcu, etnik siyasetçi görüşlere sahip partiler var. Toplum da bu yeni durum karşısında şaşkın. “Nasıl olacak da bu birbirine benzemez partiler anlaşacaklar” diye sorular toplumdaki kafa karışıklığını gösteriyor. Eski tutumlara bakarak “hani sizin bir fikriniz vardı, ideolojiniz vardı” diye bu partilere yönelik kınamalar da az değil.

Biz ise hiç şaşırmadık. 1998 yılında bunun yirmi yıla kadar olacağını Bayrak Gazetesinde yazmış, 2013 yılında artık kaçınılmaz olarak gerçekleşeceğini öngörmüştük[1]. Ayrım ekseninin de ABD’deki gibi Cumhuriyetçilik ve Demokratlık olacağını vurgulamıştık. Cumhuriyetçi ve Demokrat ayrımının kriterlerini Regis Debray’dan faydalanarak aktarmıştık[2]. Kimin kazanacağını ise dünyadaki dalgaların belirlediğini söylemiş, Alvin Toffler’in analizlerine bakarak tarihen hep iki düz bir ters demokrasi yönünde dalga yaşandığını söylemiş bu kurala göre 2026’ya kadar giden bir öngörüye de yer vermiştik[3]. Dünyadaki dalgaya binen partilerin kazanacağını söylemiştik.

Cumhur İttifakı ve Millet İttifakı hangi tarafa düşmektedirler? Hangisi cumhuriyetçi hangisi demokrattır? İttifak blokları neden bu şekilde gruplaşmışlardır? Bunu anlamak için “cumhuriyetçilik nedir, demokratlar nasıldır” sorusunu cevaplamak gereklidir. Fransız yazar ve düşünür Debray’ın analizine göre cumhuriyetçiliği ve demokratlığı kısaca tanıtarak anlamaya çalışalım.

Cumhuriyetçiler devleti korumayı önceler demokratlar bireyi. Cumhuriyetçi için tarih(hafıza) önemlidir, geçmişten geleceğe bakarlar; demokratlar ise kayıtsız olarak sıfırdan başlarlar. Bu nedenle cumhuriyetçiler kütüphane kurar, demokratlar ise televizyon açar. Böylece kütüphanelerde büyük ölülerini hatırlayan Cumhuriyetçilere karşı demokratlar zamanı öldürmeyi seçerler.

Eşitlik kavramından demokrat, sadece kanun önünde eşitliği anlamakla yetinebilir. Ancak cumhuriyetçi ona zorunlu olarak maddi şartların belli bir eşitliğini ekler. Gelirler veya ücretler arasındaki oranın bire elli olduğu bir memlekette artık cumhuriyetten bahsedilemez; ama demokrasiden bahsedilebilir. Demokrat, özgürlüğün olup olmadığına bakar, teşebbüs hürriyeti varsa demokrat için yeterlidir.

Cumhuriyetçi vatandaşları kardeş, ülkeyi ev, devlet başkanını baba görür; bu memlekette hepimiz kader birliği içindeyiz, der. Demokrat için herkes vatandaştır, insanlar ve halklar çıkarlarını korumak için yaşarlar.

Demokrat sadece “insan hakları” der. Cumhuriyetçi buna “yurttaş hak ve ödevlerini” de ekler.

Cumhuriyetçinin parolası “uç görüşler beni ilgilendiriyor”dur. Onların tehlike olup olmadığına bakar. Demokratınki ise “aşırı olan her şey, değersiz”dir. Fanatikler bir nevi meczuptur, derler: “bırakınız gürültülerinde boğulsunlar.”

Azınlıkta kalan bir cumhuriyetçi bunu kabullenemez, öfkelenir, köpürür, mücadeleye başlar. Azınlıkta kalan bir demokrat ise çöker, dağılır yok olur. Cumhuriyetçilik disiplin ister, demokratlar “dağınık kalsın” diyenlerdendir.

Demokratlar eğlence merkezlerini, AVM’leri, sosyalleşme ortamlarını sever, cumhuriyetçiler ibadethaneleri, evleri ve okulları.

Cumhuriyetçi için ordu önemlidir, demokrat için polis. Cumhuriyetçilik sınırları bekler, demokratlar sokakları. Cumhuriyetçi her zaman savaşa hazırlanır. Demokratsa dünyanın her yerinde savaşmamak için ödün verebilir.

Bir cumhuriyetçi ekonomiden hoşlanmaz. Ekonomi de ondan hoşlanmaz. Maliye müfettişleri ise demokrasiye bayılırlar. Ne kadar ekonomi konuşursanız o kadar cumhuriyetçiliği geriletirsiniz. Bu kuraldır.

Politika pragmatisttir. Fakat cumhuriyetçiler idealine yönelik, demokratlar faydaya yönelik pragmatizm uygular.

Cumhuriyetçi üniter devleti savunur, demokrat federasyona eğilimlidir. Cumhuriyetçinin kaygısı “milli” dir, demokratın kaygısı “ferdi”dir. Cumhuriyetçi merkeziyetçidir, demokrasi adem-i merkeziyetçi, yerel yönetimci.

Cumhuriyetçi belgesel sever, demokrat roman. Cumhuriyetçi sinema filmi sever, demokrat dizi film. Cumhuriyetçi koro sever, demokrat solo.

Dünyanın her yerinde cumhuriyetçiler kadın ve erkeği mümkün mertebe ayırır, erkekçidir. Demokratlar ise bir araya getirir, her zaman kadıncıdır.

Cumhuriyetçi tumturaklı nutuklar atar, demokrat esprili konuşmalar yapar. Cumhuriyetçi gerilime oynar her yerde, demokrat sadece gerilir, bu durumda ne yapacağını bilemez. Cumhuriyetçi mağrur durur, demokrat mezhebi geniş algılanır.

Hasta bir cumhuriyet kışlaya düşer, ordu müdahale eder. Hasta bir demokrasi geneleve düşer, kaostan çıkamaz, yoldan çıkar.

Debray’ın uzun makalesinden bu kadar aktarım sanırım yeterlidir. Bu mukayeseli analiz sadece ittifak bloklarına yerleşen partilerin neden orada olduklarını değil aynı zamanda kendimizin de eğilimlerini değerlendirerek hangi tarafa yakın olduğumuzu ölçmemize yarayabilir.

Elbette saf cumhuriyetçilik ve pür demokratlık yoktur, baskın özellik vardır. Cumhur ittifakının baskın olarak Cumhuriyetçi karakter gösterdiğini, Millet ittifakında ise demokrat karakterin ağır bastığı söylenebilir. Türkiye’nin daha fazla sorunlar ve gerilimler içinde yaşayan bir ülke olması dışında ABD’deki durumdan pek de farkı gözükmemektedir.

Atatürk, İnönü, Ecevit, Demirel, Türkeş, Erbakan cumhuriyetçi liderlerdi. Bayar, Menderes, Özal demokrattı. Şahsen cumhuriyetsiz bir demokrasi istemiyorum. Demokrasisiz bir cumhuriyete de tahammülüm yok. Temennim Cumhuriyetimize daha çok demokrasi katılması, demokratik cumhuriyetin güçlenmesi yönündedir.

Kazanan cumhuriyeti temel alıp olanca fazlalığıyla demokrasi katsın.

[1] https://osmanarslan.org/cumhuriyetci-misiniz-demokrat-mi/

[2] Regis Debray, Cumhuriyetçi misiniz Demokrat Mı?, Çev. Prof. Ahmet Aslan, Ümran Ek, Mart 1998, s. 41.

[3] https://osmanarslan.org/secim-ya-da-demokrasi-ve-kibir/